Nowoczesne telefony komórkowe coraz rzadziej służą do tego, do czego zostały pierwotnie zaprojektowane. Możemy za ich pomocą przeglądać internet, wyświetlać multimedia, robić zdjęcia, słuchać muzyki i nagrywać filmy. No właśnie… nagrywanie filmów, to jedna z najpopularniejszych form wykorzystania smartfonów, ale z jakiegoś powodu niektóre nagrania wykonane zwykłą komórką wyglądają bardzo rasowo i profesjonalnie, a inne nie. Czy zatem da się nagrywać dobre wideo smartfonem?

Możesz jednak słusznie zapytać: dlaczego mam kręcić wideo za pomocą telefonu komórkowego? No cóż, skoro możesz odbierać rozmowy za pomocą czegoś, co kiedyś nazywano zegarkiem… Mimo, że na rynku jest wiele profesjonalnych i półprofesjonalnych kamer, które są lepsze, niż te wbudowane w telefon, to jednak smartfon ma jedną, ale ogromną przewagę: masz go zawsze przy sobie! Masz więc też pewność, że gdy wokół ciebie zaczną się dziać rzeczy ciekawe i warte zarejestrowania, będziesz na to przygotowany. Musisz być wrażliwy na to, co dzieje się dookoła i umieć szybko zareagować.

Na świecie jest masę rzeczy, które możesz zamienić w inspirującą wiedzę. Wideo to jeden z języków, którym w naszej branży posługują się już niemal wszyscy. A więc ad rem.

Prosumencki, cyfrowy tubylcze!

W cyfrowym świecie to ty jesteś na miejscu wydarzenia, zanim pojawi się tam dziennikarz. Role twórcy i odbiorcy mieszają się częściej, niż jeszcze dekadę temu. Stacje telewizyjne chętniej sięgają po amatorskie nagrania, a widzowie doceniają prawdziwe zaangażowanie ich twórców. Ciężko jest jednoznacznie oceniać wartość amatorskich materiałów jedynie przez pryzmat sprzętu czy doświadczenia zawodowego twórcy. Człowiek, który znajdzie się we właściwym miejscu i czasie, i zdoła sięgnąć po telefon komórkowy, aby nagrać interesujące wydarzenie nie musi być zawodowcem.

Nowoczesne urządzenia rejestrujące, które są obecnie dostępne dla każdego, szybko zmieniają świat. Informacje stają się bardziej dostępne, amatorzy stają się zawodowcami. Z drugiej strony: powstaje bardzo dużo treści, którą ciężko jest kontrolować, dlatego umiejętności tworzenia rzeczy wartościowych za pomocą prostych narzędzi są ważne, jak nigdy dotąd.

Twój telefon może służyć nie tylko do dokumentowania rzeczywistości. Obecnie też coraz popularniejsze jest tworzenie filmów fabularnych za pomocą iPhona. Są nawet specjalne festiwale i przeglądy ma których prezentuje się i nagradza najlepsze prace.

Jak nagrywać w wysokiej jakości

Twój telefon jest zapewne wyposażony w dwie kamery. Jedna z przodu, świetlenie nadaje się do wideorozmów ze znajomymi i robienia selfie, ponieważ używając jej możesz cały czas obserwować siebie na ekranie. Druga zlokalizowana jest na tylnej ściance obudowy i przeznaczona jest do filmowania innych. Musisz wiedzieć, że w większości przypadków kamera z tyłu jest lepszej jakości, niż ta umieszczona przy ekranie. Z tyłu jest bowiem więcej miejsca na umieszczenie większego i lepszego obiektywu. W pierwszym kroku upewnij się, że używasz właściwej.

Różne urządzenia charakteryzują się różnymi parametrami. Jeśli, dla przykładu, używasz iPhone 6, to główna kamera będzie miała następujące cechy:

• 1080p HD video recording (30 fps or 60 fps) – możesz kręcić filmy w wysokiej rozdzielczości i o dużej płynności obrazu.
• True Tone flash – dodatkowa lampa doświetlająca zbudowana jest z dwóch diód o różnej temperaturze barwnej światła. W efekcie doświetlone zdjęcia wydają się bardziej naturalne.
• Slo-mo video (120 fps or 240 fps) – możesz kręcić filmy z prędkością aż 240 fps i oglądać świat w zwolnionym tempie
• Time-lapse video with stabilization – możesz kręcić długie, nawet wielogodzinne sekwencje i montować je w krótkie filmiki, np. długi proces chemiczny w 10 sekund? Czemu nie.
• Cinematic video stabilization – dzięki tej funkcji obraz jest bardziej stabilny i w wielu przypadkach obejdziesz się bez statywu, bowiem funkcja ta stabilizuje obraz.
• Continuous autofocus video – ujęcie będzie ostre przez cały czas, gdyż obiektyw ma możliwość utrzymania ostrości bez względu na to czy kręcisz obiekty znajdujące się blisko czy daleko.
• Take still photos while recording video – podczas kręcenia wideo możesz równocześnie robić wysokiej jakości zdjęcia. Już nie musisz wybierać między atrakcyjnością wideo a wysoką jakością zdjęcia.
• Improved face detection – funkcja ta pozwala jeszcze lepiej wykrywać twarze wśród filmowanych obiektów i dostosowywać parametry tak, aby twarze były zawsze dobrze doświetlone i ostre.
• 3x zoom – powiększenie optyczne pozwala jednym przyciskiem zbliżyć filmowany obiekt bez utraty jakości obrazu, jak ma to miejsce w przypadku zoomu cyfrowego.
• Video geotagging – kamera automatycznie zapamięta lokalizacje w której nagrywany był materiał, więc zawsze będziesz mógł wrócić do tych informacji i zobaczyć to miejsce na mapie. Szczególnie przydatne podczas filmowania wycieczek i podczas produkcji reportaży.

Nie, ten artykuł nie jest sponsorowany przez Apple. Jednak powyższa lista dobrze pokazuje kierunki w których zmierza rozwój kamer w telefonach komórkowych. Oprócz tych cech, dobrej klasy smartfon ma też inne funkcje związane z wideo:

• Możliwość ręcznego i automatycznego ustawiania ostrości – w większości wypadków ostrość ustawiamy automatycznie i wbudowany algorytm sprawdza się dosyć dobrze, ale zdarza się, że potrzebujemy skupić się na innym obiekcie w trakcie nagrania. To jest możliwe.
• Możliwość ręcznego i automatycznego ustawienia ekspozycji – kamera sama doskonale dostosowuje się do oświetlenia zewnętrznego i tak reguluje parametry nagrania, aby obraz by odpowiednio doświetlony. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy filmujesz w nietypowych warunkach (np. w ciemnym pomieszczeniu lub pod słońce), wtedy ręczna korekta bywa bardzo pomocna.
• Możliwość ustawienia formatu i jakości nagrania – zależy ci na pewno na jak najwyższej jakości. Obecny standard do 1920×1080 pikseli (jakość HD) i proporcje 16:9. Jeśli twój telefon nagrywa w jakości 1280×720 (jakość HD Ready) to również nie jest źle. Pamiętaj jednak, aby upewnić się czy ustawiłeś najwyższą jakość. Weź też pod uwagę, że czym wyższa jakość, tym więcej miejsca zajmuje plik z nagraniem. Czasem musisz więc pogodzić użyteczność z jakością.

Wiele z cech wymienionych na tych listach jest bardzo charakterystyczne właśnie dla telefonów komórkowych. Kamery wideo, nawet te profesjonalne, zazwyczaj wykazują zupełnie inny katalog funkcji. Warto więc wykorzystać to, co dają nam smartfony, a czego nie mają profesjonaliści z telewizji.

Aplikacja

Wiemy już jakie możliwości ma współczesny smartfon jeśli chodzi o to jak nagrywać dobre wideo. Pewnie też nagrywałeś już filmy nie raz korzystając z tego faktu. Zanim jednak zaczniemy, przyjrzyjmy się aplikacjom do rejestracji wideo. Zazwyczaj wykorzystujemy domyślną aplikację, która jest zainstalowana na każdym współczesnym telefonie wraz z podstawowym oprogramowaniem. Jednak możliwości kamery można znacząco rozwinąć. Dlaczego więc tego nie zrobić?

Aplikacja innej firmy może mieć po prostu więcej ciekawych funkcji, dlatego warto trzymać rękę na pulsie i śledzić nowinki. Ja pokażę dwa ciekawe rozwiązania dla systemów iOS (iPhone i iPad) oraz Android (Samsung, HTC, Sony Xperia i inne marki). Taka lista nie jest zamknięta i w każdym miesiącu pojawiają się nowe, ciekawe propozycje.

Obie aplikacje szczerze polecam, gdyż dają duże możliwości panowania na tym, co nagrywamy.

Jak opowiadać historię kręcąc komórką

Wyposażyłeś się w profesjonalną aplikację więc jesteś już o krok bliżej do sukcesu. Teraz postaramy się przypomnieć sobie najważniejsze fakty na temat filmowania. Czasem prowadzę dla firm rozbudowane warsztaty, w których skupiamy się na różnych technikach nagrywania obrazu i dźwięku, a także na właściwym komponowaniu ujęć i budowaniu z nich scen, a w końcu materiałów szkoleniowych. W tym poradniku ograniczę się jedynie na najważniejszych aspektach z punktu widzenia używania telefonu komórkowego.

Sekwencje

Jeśli chcesz wykorzystać telefon do opowiadania historii, to musisz wiedzieć, że współcześni widzowie oczekują konkretu i to bardzo szybko. Na początku trudno jest nauczyć się projektować swoje ujęcia z głową. Znaczenie prościej jest kręcić wszystko. Tyle, że później, na etapie postprodukcji, i tak musisz wybrać najlepsze ujęcia i odpowiednio je zestawić ze sobą. Będzie ci prościej, jeśli posłużysz się doświadczeniem innych.

Sekwencja to nic innego, jak ciąg przemyślanych ujęć, odpowiednio ze sobą połączonych. Filmowanie za pomocą sekwencji wymaga przemyślenia tego, co chcemy nagrać, ale są przynajmniej trzy ogromne zalety takiego podejścia:

• Logika i ciągłość: Gdy widzowie oglądają zmontowany zestaw różnych ujęć, często mają wrażenie, że nie pasują one do siebie, a montażysta połączył je ze sobą trochę na siłę. Jeśli zaplanujesz sekwencje, to łatwiej ci będzie stworzyć sekwencje pasujące do siebie.
• Tempo i czas: Obecnie wideo musi być krótkie i atrakcyjne. Problem w tym, że gdy nagrasz bardzo dużo materiału będzie ci ogromnie trudno wybrać właściwe ujęcia, a z innych zrezygnować. Będzie ci się wydawało, że wszystkie są ważne. Jeśli jednak opowiadasz swoją historię za pomocą sekwencji, to w filmie pozostaną tylko te właściwe.
• Detale i drobiazgi: Planując ujęcia w sekwencje masz szanse lepiej przemyśleć realizację pod kątem technicznym. Jeśli gdzieś potrzebujesz statyw lub dodatkowe oświetlenie, to na etapie planowania odpowiednio się przygotujesz. Te elementy mogą wydawać się mało znaczące, ale końcowy efekt zależy właśnie od takich detali.

Historia w pięciu ujęciach

Możesz zaprojektować swoją własną sekwencję. Możesz też skorzystać z najlepszych praktyk zawodowców. Jedną z najbardziej znanych metod jest zaproponowana przez Michaela Rosenbluma, “five shot method” opracowana na początku lat 90 dla dziennikarzy BBC. Możesz prosto opowiedzieć swoją historię w zaledwie pięciu ujęciach:

1. Zbliżenie na ręce wykonujące daną czynność – pokazujesz, co jest robione
2. Zbliżenie na twarz – pokazujesz, kto to robi
3. Szerokie ujęcie – pokazujesz, gdzie to się dzieje
4. Ujęcie zza ramienia – podsumowuje logicznie trzy pierwsze ujęcia i pokazuje, jak to jest robione
5. Nietypowe ujęcie na koniec – nadaje historii odpowiedni kontekst

Dodatkowym, szóstym elementem, może być wywiad z nakręconą wcześniej osobą. To rozwiązanie wydaje się bardzo proste i schematyczne, ale jednocześnie jest wykorzystywane codziennie przez dziennikarzy na całym świecie. Stosuje się je produkując codzienne serwisy informacyjne i reportaże. I choć jest znane od początku lat 90., większość widzów nawet nie zdaje sobie sprawcy z jego istnienia. Analizując ten prosty model można łatwo zauważyć, że w ten sposób dziennikarz może za pomocą zwykłego telefonu „zdać relację” z praktycznie każdego wydarzenia. My, edukatorzy, musimy pomyśleć o własnych sekwencjach, równie genialnych i prostych.

B-Roll

Rolka B to określenie z branży profesjonalnej produkcji filmów. Oznacza dodatkowo nakręcony, niezaplanowany i mniej ważny materiał.
Opowiedziałem ci, dlaczego ważne są sekwencje, ale nie oznacza to, że masz filmować jedynie z góry założone ujęcia. Często dodatkowe materiały, znajdujące się na B-Roll, okazują się kluczowe. Mimo najlepszego planu i scenariusza zdarza się, że jakieś sceny czy ujęcia w montażu nie pasują do siebie. Możesz też po czasie zorientować się, że opowiadana historia zawiera luki i jest niekonsekwentna w treści.

Podstawowa zasada brzmi: zawsze nagrywaj 3 razy więcej materiałów dodatkowych, niż zakładałeś początkowo.

Na przykład: jeśli nagrywasz reportaż z ważnego wydarzenia i jego głównym elementem jest wywiad z jednym z organizatorów, to może się okazać, że wywiad ten będziesz musiał skrócić, wycinając poszczególne zdania czy słowa. Dobrze jest w takiej sytuacji „zasłonić” udzielającego wypowiedzi, aby te cięcia nie były widoczne. Najłatwiej wtedy pokazać ujęcia z samego wydarzenia, ilustrujące w jakim kontekście osoba udziela wywiadu. Musisz jednak mieć ich odpowiednio dużo.

Każdemu filmowcowi zdarzyło się przynajmniej raz w życiu, że nakręcone ujęcia wydawały mu się perfekcyjne, a jednak dopiero podczas montażu zauważył niedostatki. Nie każdy materiał da się naprawić lub nagrać ponownie, dlatego tam, gdzie to jest możliwe, postaraj się nagrać co najmniej dwie udane próby.

Postprodukcja na komórce?

Montaż materiałów nagranych za pomocą telefonu możemy wykonać zarówno na komputerze, jak i bezpośrednio w telefonie. Komputer daje znacznie więcej możliwości, szczególnie w przypadku skomplikowanych projektów, jednak telefon jest wygodny, gdy zależy nam na szybkim efekcie. Obecnie na rynku pojawia się coraz więcej aplikacji służących do łatwego montażu materiałów bez konieczności angażowania w ten proces dodatkowych urządzeń.

Trend pozwalający na edycję materiału bezpośrednio w telefonie jest bardzo ciekawy. Dla zawodowych montażystów jest nie niemal niewyobrażalne. Powiem więcej: zawodowcy często nie są w stanie stworzyć nic sensownego na komórki, bowiem „ciągną” za sobą lata doświadczeń w montażu w typowych aplikacjach jak AVID czy Final Cut Pro, a te lata doświadczeń oznaczają również pewne przyzwyczajenia i ograniczenia w myśleniu. Programy profesjonalne, choć różnią się w szczegółach, to są do siebie bardzo podobne z punktu widzenia logiki pracy. Mamy linię czasu na której układamy w odpowiedniej kolejności właściwe ujęcia, grafiki, dźwięki itd. Tymczasem w przypadku komórek osiągamy podobny efekt, choć robi się to dużo bardziej intuicyjnie. Aplikacje projektowane są tak, żebyś był w stanie zmontować swój pierwszy film nawet jeśli nigdy nie robiłeś nic podobnego i nie ma o tym pojęcia.

Ciekawy trend i myślę, że przed nami jeszcze wiele inspiracji. Na tym etapie jednak warto dokładnie sprawdzać jakim aplikacjom poświęcasz swój czas. Omijaj szerokim łukiem wszystkie te programy, które same tworzą filmy, automatycznie dobierając kolejność ujęć. Efekt może początkowo wydawać się zadowalający, ale szybko uświadomisz sobie, że nie uczysz się niczego nowego, a całą robotę wykonuje za ciebie niezbyt rozgarnięty automat. A nie o to przecież chodzi.

Trochę sprzętu

Twój telefon, nawet wyposażony w odpowiednią aplikację, to jeszcze nie wszystko. Warto rozważyć zastosowanie kilku dodatkowych elementów, które mogą ci pomów w robieniu lepszych ujęć. Oto podstawowe z nich:

• Statyw – dzięki niemu ujęcia będą stabilne, a nawet będziesz mógł wygodnie nakręcić samego siebie. Pamiętaj, że typowy statyw fotograficzny ma specjalną śrubę, która nie pasuje do telefonów. Możesz użyć selfie stick jako łącznika ze statywem fotograficznym lub po prostu kupić statyw specjalnie dedykowany do telefonów.
• Mikrofon – co prawda każdy smartphone umożliwia nagrywanie obrazu z dźwiękiem, ale bardzo często dźwięk ten nie jest najwyższej jakości. Możesz dokupić specjalny mikrofon podłączany do złącza słuchawkowego, który ułatwi ci nagrywanie dźwięku wyższej jakości. Przyda się to szczególnie, jeżeli nagrywasz dużo wywiadów. W szczególności, jeżeli źródło dźwięku znajduje się daleko od obiektywu telefonu.
• Obiektywy – co prawda twój telefon ma już obiektyw, ale w wielu przypadkach przydadzą się dodatkowe nakładki, które zwiększą jego możliwości. Szczególnie, jeśli potrzebujesz nagrać coś, co nie mieści się w kadrze (a ty z różnych przyczyn nie możesz się cofnąć). Specjalny obiektyw rozszerzający pole widzenia będzie świetnym wyjściem z tej sytuacji.
• Lampa – czasem zwykła lampa błyskowa nie wystarcza, aby za pomocą jednej diody LED uzyskać odpowiedni efekt. Dodatkowa lampa, niekoniecznie podłączona do telefonu, może się bardzo przydać. Szczególnie pamiętaj o dobrym oświetleniu twarzy filmowanej osoby.

Najważniejsze zasady

Na koniec lista bardzo ważnych rzeczy, o których musisz zawsze pamiętać, gdy filmujesz za pomocą telefonu komórkowego. Niektóre z nich są uniwersalne, ale większość odnosi się bezpośrednio do tego tematu.

1. Kręć w trybie pejzażowym – częstym błędem jest filmowanie w trybie portretowym. Pamiętaj, aby zawsze obrócić telefon w taki sposób, aby obraz był bardziej szeroki, niż wysoki.
2. Używaj statywu – dzięki statywowi uzyskasz lepszy efekt. Nie musi to być profesjonalny i ciężki statyw filmowy czy fotograficzny. Ważne, aby był kompatybilny z twoim telefonem, a telefon dało się w nim solidnie i bezpiecznie zamocować.
3. Używaj obu rąk – jeśli nie używasz statywu, bowiem twoje ujęcia wymagają dużo ruchu, zawsze trzymaj telefon dwoma rękami. W ten sposób uzyskasz bardziej stabilne i proste filmy. Jedną ręką bardzo trudno jest zapanować na efektem.
4. Pilnuj światła – postaraj się, aby filmowane przedmioty i osoby były dobrze oświetlone. Nie zawsze masz ku temu warunki, ale niejednokrotnie wystarczy jedynie odpowiednio się ustawić. Zajmie ci to pół minuty, a efekt będzie zdecydowanie lepszy. Automatyczne ustawienia w kamerach telefonów nie lubią też dużych zmian warunków, np. gdy nagrywając wychodzisz z pomieszczenia na zewnątrz, gdzie jest znacznie jaśniej.
5. Poruszaj (się) z gracją – czasem masz tylko jedną szansę, aby wykonać super-ujęcie. Zerknij czasem poza wizjer i zaplanuj w jaki sposób przesuwać telefon. Jeśli przemyślisz to zawczasu to kompozycja z pewnością będzie bardziej udana. Poza tym filmując na ulicy, musisz zadbać o własne bezpieczeństwo. Nie skupiaj się jedynie na filmowanym obiekcie, bo możesz wpaść pod samochód lub uszkodzić czyjąś własność.
6. Przygotuj dużą kartę pamięci – nie ma nic gorszego, niż sytuacja, gdy zaczyna brakować pamięci na do nagrywania. Jeśli twoje urządzenie nie ma wymiennych kart pamięci, przygotuj laptopa, aby móc na bieżąco zgrywać materiały. Uruchamiając aplikację do nagrywania dowiesz się też ile pamięci ci zostało i jak długie nagranie możesz wykonać.
7. Przygotuj zewnętrzną ładowarkę – przygotuj się zawczasu na niespodzianki. Nagrywanie wideo, szczególnie w najwyższej rozdzielczości, zużywa masę energii. Jeśli planujesz cały dzień na nagranie to prawie na pewno nie wystarczy ci baterii. Nie wszędzie też będziesz mógł doładować telefon z sieci elektrycznej. Dlatego zawsze warto mieć przy sobie pojemy power bank, który z momencie kryzysu możesz podłączyć na chwilę do telefonu i go zasilić.
8. Używaj mikrofonu zewnętrznego – pamiętaj o tym szczególnie, jeżeli nagrywasz dialogi lub wypowiedzi. W takim przypadku wyraźny dźwięk jest często ważniejszy niż obraz. Możesz podłączyć mikrofon. Na rynku są nawet dostępne specjalne rozwiązania dla telefonów.
9. Nie bój się skorzystać z dodatkowych obiektywów – jeżeli zakres możliwości twojego telefonu nie zadowala cię, sięgnij po dodatkowe obiektywy. Te specjalne nakładki pomogą ci uzyskać szerszy zakres parametrów obrazu. Szczególnie przydatne wtedy, gdy chcesz uzyskać obraz szerszy, niż pozwala na to oryginalny obiektyw.
10. Przemyśl swoją historię – zanim naciśniesz REC zaplanuj co i w jaki sposób chcesz opowiedzieć. Nie oznacza to, że dokładnie te pomysły wykorzystasz podczas montażu, ale dzięki planowaniu lepiej określisz jakich ujęć musisz użyć i w jaki sposób powinieneś je nakręcić.
11. Nagrywaj dużo materiałów dodatkowych – obok głównej historii potrzebujesz też dodatkowych ujęć, które stworzą kontekst, pokażą wstęp lub zakończenie do sceny, będą atrakcyjnym przerywnikiem lub po prostu uratują cię podczas montażu, gdy nagle okaże się, że brakuje ci „łącznika” między sekwencjami. Jednak, żeby je wykorzystać musisz je wcześniej nagrać.
12. Wykonaj nagranie próbne – Nawet jeśli doskonale znasz swój sprzęt, zawsze nagraj kawałek na próbę. Może się okazać, że wcześniej niechcący zmieniłeś jakiś ważny parametr (np. jakość obrazu) lub po prostu pojawił się czynnik, którego wcześniej nie przewidziałeś. W takim wypadku nagranie próbne pozwoli ci łatwiej wyłapać zagrożenie.

No i teraz już wiesz, jak nagrywać dobre wideo, a przynajmniej lepsze, niż dotychczas.